Yakın bir zamanda Washington Üniversitesi ve Pennington
Biyomedikal Araştırma Merkezi'nde yapılan bir araştırmanın sonuçları
yayınlandı.
Araştırmacılar, yaşlanmayı geciktiren diyetlerin etkinliğini
incelediler. Araştırma sonuçları, Science dergisinde yayınlandı.
Yetersiz beslenme olmaksızın azaltılmış kalori alımı,
bilinen en eski yaşam süresini uzatan müdahaledir. 20. yüzyıl boyunca birçok
laboratuvar çalışmasında, kalori kısıtlamasının faydaları belirlenmiş ve
doğrulanmıştır.
Özellikle yapılan hayvan deneylerinde, kalori kısıtlamanın
· Yaşam süresini artırdığı,
· Yaşa bağlı hastalık yükünü ve fonksiyonel düşüşü
azalttığı gösterilmiştir.
İnsanlarla ilgili derlenen epidemiyolojik veriler de genel
olarak düşük kalori alımının artan yaşam beklentisi ile ilişkili olduğu fikrini
desteklemiştir. Doğal olarak bu gözlemler “yaşlanmayı geciktirici” olduğu iddia
edilen çok sayıda diyet modalitesi türemiştir. Bu diyetler, belirli makro
besinleri (karbonhidratlar veya protein) veya beslenme aralıklarını kısıtlar ve
diyetleri kontrol etmek için izokalorik olanlara karşı azaltılmış kalori alımı
uygulayanlara bölünebilir.
Kalori azaltıcı ve diğer yaşlanmayı geciktirici antiaging diyet
uygulanmaları, besin yoksunluğuna moleküler tepkileri taklit eden yeni nesil
uzun ömürlü müdahalelerin kapısını açmıştır. Kalori azaltıcı diyet uygulamaları
halkça tutulsa da bu diyetler veya diğer müdahaleleri her önüne gelen kendi
kararı ile uygulamamalıdır. Bu tarz diyetleri herkesin rahatlıkla uygulaması
mümkündür diyebilmemiz için ek çalışmalara ve ek verilere ihtiyaç vardır. Yukarıda
da bahsettiğimiz gibi, İnsan genetik ve çevresel olarak, laboratuvar
incelemelerinde kullanılan memeli deney hayvanlarından çok farklı özelliklere
sahiptir. Deney hayvanlarındaki tespitlerin bire bir insana uyarlanması bazen
bizi yanlışlıklara sürükleyebilir.
Pragmatik bir bakış açısından, bu zorlukların üstesinden
gelinebilse bile, sağlıklı uzun ömür için diyet müdahalelerinin yaygın olarak
benimsenmesi gerçekçi görünmemektedir. Bu nedenle, halk tarafından alınma
potansiyeli olan alternatif, diyet stratejilerin yakından izlenmesi ve çalışmalar
yapılması şarttır.
Biyolojik yaşlanmanın onaylanmış biyobelirteçlerinin kişiye
özel değerlendirmesi çok daha doğrudur. Farklı genetik ve çevresel etkilerin de
devreye gireceği göz ardı edilmemelidir. Bu etkenlerle beraber bireysel
sağlıklı yaşam süresinin optimize edilmesi daha doğru olacaktır.
Belli başlı yaşlanma engelleyici diyet uygulamaları
· Aralıklı
oruç,
· Orucu
taklit eden diyetler,
· Ketojenik
diyetler,
· Zaman
kısıtlamalı beslenme,
· Protein
kısıtlaması ve
· Belirli
amino asitlerin diyet kısıtlaması şeklinde sıralanabilir.
Bu diyetler halkça çokça uygulansa da laboratuvar ortamının
dışındaki etkinlikleri hakkında aslında birçok soru vardır.
Araştırmacılar laboratuvar sonuçları ile insanlarla ilgili epidemiyolojik
çalışmaları karşılaştırdılar
Science dergisinde yayınlanan “Antiaging diets: Separating
fact from fiction (=Yaşlanma karşıtı diyetler: Gerçeği kurgudan ayırmak) ” isimli
çalışmada araştırmacılar, farklı diyet uygulamaları ilgili yazılmış eski
araştırma ve makaleleri derlemişler.
Araştırmacılar, bazı
araştırmaların kalori kısıtlayıcı diyetlerin fareler gibi deney hayvanlarında yaşam
süresini uzatabileceğini öne sürdüğünü belirtiyorlar. Ancak aynı şeyin insanlar
için de geçerli olup olmadığının henüz net olmadığını ifade ediyorlar.
Araştırmacılar,
· Aralıklı oruç,
· Zaman kısıtlamalı beslenme ve
· Ketojenik diyet ile ilgili çalışmaların
sonuçlarını incelemişler.
Yapılan incelemelerde, herhangi birinin insanlarda yaşam
süresinin uzamasına yol açtığına dair hiçbir kanıt bulamamışlar. Ancak,
deneklerin bir ömür boyu izlenmesini gerektireceğinden, etkinliklerinin ciddi
şekilde araştırılmadığını da belirtiyorlar. Ve yaptıkları incelemeler sonunda 4
madde ile özetledikleri halk arasında kabul görmüş durumun aslında pek de
bilimsel olmadığının altını çiziyorlar:
Bu araştırmaya göre efsane haline gelmiş olan;
· Kalorileri
kısıtlamak, bir kişi ömrünü uzatmak için her denediğinde işe yaradığı,
· Kalorileri
kısıtlamanın kanseri durdurarak ömrü uzattığı,
· Bazı
besinlerin yaşam süresi açısından iyi veya kötü olduğu ve
· Yaşlanma
süresini uzatan antiaging diyetlerin söz konusu olduğu konusunda yeterli veri
bulunmamaktadır.
Antiaging diyetler ile ilgili net konuşmak için çok daha
fazla araştırma ve incelemeye ihtiyaç vardır.
Kaynak:
Lee, M. B., Hill, C. M., Bitto, A., &
Kaeberlein, M. (2021). Antiaging diets: Separating fact from fiction. Science, 374(6570), eabe7365.