Boston Üniversitesi Tıp Fakültesinde yapılan bir araştırma
ile eksozomların meme kanseri ilerlemesi ve tedavi direncinde rol oynadığını tespit
ettiler.
Eksozom Nedir?
Eksozomlar, hücreler
tarafından salgılanan ve kana ya da komu doku ya da sıvılara salınan boyutları
150 nm'den küçük doğal keseciklerdir. Hücre zarından tomurcuklanarak küçük
küresel paketler halinde hücreler arası alana yayılırlar. Ekzosomlar yıllarca
hücresel atık olarak değerlendirilmiş idi. Ama son yıllarda birçok işleve sahip
oldukları tespit edildi ve art arda birçok çalışmaya konu oldu.
Ekzosomların,
· Hücreler
arası iletişimi sağladıkları ve hücreler arasında makromolekül alışverişi
yaptıkları,
· Protein,
yağ, mRNA, miRNA ve DNA alış verişi yaptıkları ve bazı hastalıkların gelişimi
ile ilgili oldukları,
· İlaçlar için
mükemmel bir aracı oldukları yönünde veriler tespit edilmeye başlandı.
Fare çalışmalarında
ekzosomların, bağışıklık sisteminde anti-tümör cevapta rol aldıkları tespit
edildi. Ekzosom terapileri, anti-kanser klinik denemelerine konu oldu. Anti
tümoral içeriklerle dolu ekzosomların farede kanser tedavisi için
kullanılabileceği hayvan deneylerinde gösterildi.
Çalışmada, eksozomlarla ilgili yeni tespit edilen bilgilere
göre meme kanserinde klinik karar verme sürecini de etkileyebilecek biyolojik bilgiler
tespit edilmiş. Bu yeni bilgiler, aynı zamanda obez ve diyabetik kanser
hastalarında metastaz riskini azaltmak için yeni ilaç veya tedavi önerelerinin
gündeme gelmesini sağlayabilir.
Dünya nüfusunun ortalama dörtte biri 40 yaş üzerinde diyabet
ile tanışmaktadır. Sadece Amerika’da 100 milyondan kişi, şu anda diyabetik veya
prediyabetiktir ve bu vakaların yüzde 90'ı obezite nedeniyledir. Diabetik ya da
prediyabetik kişilerde obeziteye bağlı bir kanser gelişirse, kanserin metastaz
yapma veya hedefe yönelik tedavilere veya hormon tedavilerine dirençli olma
olasılıkarı daha yüksektir.
Söz konusu çalışmada araştırmacılar, meme kanseri
ilerlemesini ve metastazı destekleyen faktörleri belirlemek için eksozomları
izole ederek, sınıflandırdılar. İnsüline dirençli adipositlerden (yağ
hücreleri) veya Tip 2 diyabetli yetişkinlerin yağ dokusundan alınan
eksozomların, insan meme kanseri hücrelerinde, insüline duyarlı veya diyabetik
olmayan adipositlerden alınan eksozomlardan çok daha tehlikeli değişikliklere
neden olduğunu gösterdiler. Bu sonuç diyabetli
olanlarda gelişebilecek muhtemel hastalıkların daha şiddetli seyredeceği ve
tedavilere daha dirençli olacakları anlamına geliyor.
Tabii ki bu gelişme, kan şekeri, hemoglobin A1c seviyeleri,
lipid profilleri, insülin değerleri gibi medikal belirteçlerin meme kanseri
tedavi ya da risk değerlendirilmesinde ilk planda takip edilen durumlar olacakları
anlamına gelmiyor. Henüz bu konuda yapılmış yeterli klinik çalışma
bulunmamaktadır. Ancak klinisyenlerin tedaviyi planlama ya da tedavi planlarını
değiştirmelerinde bu değerlerin takibi onlara yol gösterecektir.
Ayrıca bu sonuç; obezitenin birçok hastalığın gelişmesine ön
ayak olabileceğinin bir kez daha gösterilmesi anlamına geliyor.
Obezitede
söz konusu yağ birikintilerinin metabolik olarak anormal ve iltihaplı
olabileceği durumlarda,
· Menopoz sonrası
kadınlarda meme kanseri, yumurtalık, rahim/endometriyal kanserler
· Erkeklerde
prostat kanseri,
· Hem erkek
hem de kadınlarda kolorektal, safra kesesi, böbrek, pankreas, hepatik, tiroid,
özofagus adenokarsinomu ve multipl miyelom gelişiminde etkileri olabileceğine
inanılıyor.
Kaynak: Jafari N., Kolla M., Meshullam T et al.
Adipocyte-derived exosomes may promote breast cancer progression in type 2
diabetes. ScienceSignaling. 14, 710 (2021). DOI: 10.1126/scisignal.abj2807