Yaz sıcakları ile beraber Kiliste bir bardak soğuk boyam şerbetine hayır diyecek bir Kilisli tanımıyorum. Hele Ramazanda iftarda içilecek boyamın keyfini başka hangi içecek verir ki? Bütün Kilisli hemşerilerim hem fikir olmalı ki, Kiliste Ramazan ayında tüketilen boyam şerbetinin haddi hesabı yoktur. Peki, bu kadar fanatik boyam şerbeti içicisi olarak bu eşsiz içecek hakkında yeterince bilgi sahibi miyiz? Öyleyse buyurun biraz daha bilgilenmeye;
Biliyorsunuz boyam şerbeti yapmak için meyan kökleri sonbahar sonuna doğru sökülüp temizlenip kurutularak kullanılır. Meyan kökü antik tıp tarihinin bilinen en geniş kullanımlı bitkisidir. Latince karşılığı 'tatlı kök' demek ve ağırlık temel alındığında gram başına tatlandırma gücü normal sofra şekerinden 50 kat daha güçlü, bu yüzden olsa gerek kolalı içeceklerde kullanımı oldukça yaygın. Çin ve Asya tıbbında M.Ö. 2000 yıllarından beri kullanıldığına dair kayıtlar mevcut, Mısır firavun mezarlarından da çokça çıkarılmış.
Kimyasal bileşiminde uçucu yağlar, birleşik yağlar, östrojen benzeri steroitler ve flavonoidler var ki, flavonoidler bilinen en güçlü antioksidanlardan. Şifalı etkisini yüksek antioksidan özelliğinden almıyor, tıbbi olarak önemli 'yangı giderici', kortizona benzer bir etkisi saptanmış ancak kortizonun yan etkilerine sahip değil. Tüm dünyada, bir grup hekim bu bitkiyi ve ondan elde edilen bitkisel drogları, kan şekeri düşüklüklerinde, eklem iltihaplarında, romatizmada, astımda, alerjilerde, sedef, liken gibi kronik cilt hastalıklarında destek tedavisi olarak kullanmakta. Ayrıca meyanda A, B1, B2, B5, B6, B9, E vitaminleri, kalsiyum, demir, magnezyum, manganez, fosfor, potasyum, sodyum, krom, kobalt, selenyum, silisyum, çinko mineralleri de bulunmakta.
Mide-barsak ve bronş yüzeyinde mukus dediğimiz koruyucu salgıyı artırıcı etkisinden dolayı gastritlerde, mide-barsak ülserlerinde, kronik bronşit ve farenjitlerde de oldukça etkili. Safra yollarındaki salgıları da artırdığı için safra yolları hastalıklarında ve kolesterol düşürmede yardımcı. Hafif dışkı yumuşatıcı bir etkisi var ki bu özelliği ile de kabızlık ve basurda faydalı. Mikrobik hastalıklara karşı da çok önemli olumlu etkileri mevcut. Vücudumuzda, virüslere ve birçok mikroplara karşı en önemli savunma mekanizmalarından biri. Meyan kökünün virüslere karşı vücutta salgılanan interferon maddesinin kandaki ve dokulardaki düzeyini artırdığına dair çok önemli bilimsel yayınlar ve araştırmalar mevcut. Ateş düşürücü özelliğinin yanı sıra, karaciğerin toksik maddeleri süzmesinde de yardımcıdır Zaten antik tıp tarihinde yüzyıllardır hepatitte ve verem gibi mikrobik hastalıklarda başarıyla kullanılmış. Hepatitte halen destek tedavisi olarak kıymetini yitirmiş değil.
Daha faydalarını yazmakla bitiremeyeceğimiz meyan kökü için kısaca doğal ecza deposu demek sanırım yanlış olmaz. Tabi kararında kullanıldığında....
Abdulkadir EMRE