Sözlerime nereden başlayayım bilemiyorum. Bizleri hiç memnun etmeyen Stagflasyon, Skimpflasyon, Şrinkflasyon gibi kelimeler girdi hayatımıza. Bu ekonomik terimler hayatımızda çok kısa kalsınlar istiyoruz. Ben ekonomiyi Prof. Dr. Haydar Baş Hocamızın “Milli Ekonomi Modeli”nden gördüm, okudum ve öğrenmeye çalıştım.
Dünya enflasyon teşhisini yanlış koyduğu sırada, Haydar Hoca, bu “Maliyet Enflasyono” diye bir çıkış yaparak çözüm sunmuştu önümüze.
Sonra yine Prof. Dr. Haydar Baş “Milli Paralar İle Ticaret” diyerek çözümsüzlük içinde inleyen insanlığa kurtuluş reçetesi sunmuştu. Şimdi bu çözüm reçeteleri bizde, bizim insanımızda olmasına rağmen bizler çözümsüzlüklerle uğraşıyor; Şrinkflasyon, Stagflasyon, Skimpflasyon gibi canımızı sıkan ekonomik daralmalardan çektikçe çekiyoruz.
Şimdi, bu terimlerde nedir diye söyleniyorsunuz! Artık gazetelerde, sosyal medyada, haberlerde bunlardan bahsediliyor.
Bunlar nedir biliyor musunuz?
Hani alışveriş merkezlerine gidip bir ürünü almaya elinizi uzattığınızda; gramajında ya da kalitesinde yapılan değişiklikleri ifade eden terimlerdir.
Mesela, Hakiki deriden yapılmış, altı kösele olan bir ayakkabı yerine daha kalitesiz, plastik türü bir ayakkabıyı aynı fiyata almak gibi. Yada gramajı düşürülerek aynı fiyata satılan ürünler gibi...
Daha önceki dönemlerde yazdığım yazılarımda bu gizli zam olayına değinmiştim.
Şimdi konumuza devam edelim.
Bu konuda Yazarımız Astromah Mahizer Hanımefendinin açıklamasını sizlere ileteyim:
“Stagflasyon
Stagflasyon, İngilizce ‘Stagnation’ yani durgunluk/daralma ve ‘Inflation’ yani enflasyon kelimelerinden türetilmiş bir ekonomik terim. Ekonomik hayatta hem durgunluk hem de enflasyon yaşandığı dönemlerde bu iki olgunun birbirini tetiklediğini ve büyüttüğünü anlatmak için kullanılıyor.
Şrinkflasyon
Şrinkflasyon herhangi bir ürünün fiyatını artırmadan gramajındaki değişiklikle yapılan gizli zamları açıklamakta kullanılan bir terim. Ürün kalemi açısından fiyat seviyesi korunmuş olsa da aynı paraya alınan mal azaldığı için aslında daha pahalı hale gelmiş oluyor.
Skimpflasyon
Skimpflasyon ise şirketlerin artık sundukları ürün ya da servisin kalitesini düşürdükleri durumu tanımlamak için üretilen bir terim”
Geçen gün parkta biraz güneşleneyim dedim. Orta yaşın biraz üzerinde birkaç kişi konuşuyor:
Yav arkadaş...
Öteki söze karışıyor.
Bir evim var birde emekli maaşım. Evin kirasını geçen yıl yüzde yüz artırarak bin lira yaptım. Herkes böyle zammı yapılır diye üzerime geldi. Şimdi 10 bin liranın altında kiralık ev yok. Ben şimdi evimin kirasını 10 bin lira yapsan el alem bana ne der. Ben yapamadım. Ama her şeye zam otomatiğe bağlanmış, şakır şakır yağıyor. Ben 10 bin emekli maaşıyla nasıl geçineceğim. Evin kirasını 10 bin yapsam 20 bin ancak yeter bana. Ancak bu kadar zam yapmaya vicdanım el vermiyor. Ben yapamadım arkadaş, sen de yapma” diye arkadaşlarına dert yanıyor.
Bu yazıyı hazırlarken bir ayakkabı satan mağazaya girdim. Birkaç gün önce gördüğüm fiyatlar iki katına çıkmış. Asgari ücrete ve emekli aylıklarına yapılan zamlar daha ceplere girmeden, değerini yitirmiş. Şimdi “Maliyet Enflasyonu”nu daha iyi anlamışsınızdır.
Mevcut sistemde ne kadar ücretlere zam yaparsanız yapın, farklar ceplere girmeden yok olup gider.
Bunun çaresi sistem değiştirmektir. Bu da dünyada çığır açan Milli Ekonomi Modeli’dir.
