Türkiye genelinde yaşanan ekonomik dar boğazdan en çok etkilenen iller arasında bir sıralama yapılsa, Kilisin en ön sıralarda yer alacağına eminim. Dar bir alana sıkışmış, kimsenin yolunun düşmediği bir şehir olan Kilis, ekonomik açıdan giderek ana beslenme kaynaklarını kaybetmeye devam ediyor. İşsizliğin giderek fazlalaştığı, istihdamın gün geçtikçe azaldığı, tarımın bir geçim kaynağı olmaktan uzaklaştığı Kilis, bazıları görmezden gelse de, pek de iyi bir noktaya doğru yol almıyor.
Kilisin ekonomik dar boğazdan çıkması için çözüm yollarının belki de en başında, sınır ticaretinin geliştirilmesi yer alıyor. Geçtiğimiz Kurban Bayramında Suriyelileri birkaç gün misafir eden Kiliste, farklı günler yaşandı. Suriyeliler alış-veriş için çarşı-pazarı doldurdu, esnafın bir kısmının yüzü güldü. Sonra ne oldu? Evli evine köylü köyüne! Peki şimdi ne olacak? Esnaf, bir yıl daha mı bekleyecek?
Kilisten birçok kişi Suriyeye giderek, oradan alış-veriş yapıyorlar. Çay, şeker, peçete, terlik v.b. aklınıza ne gelirse alıp Kilise getiriyorlar. Hatta birçok kişi bu iş üzerine şirketleşmiş durumda. Ama ticaretin tek taraflı yapılıyor olması, Kilis ekonomisine ciddi bir katkı sağlamıyor. Olması gereken, Kilisliler ne kadar alış-veriş yapıyor ise, Suriyelilerin de Kilisten aynı oranda alış-veriş yapması. Yapılması gereken, Kilisin Suriyeli vatandaşlar için ticari açıdan cazip hale getirilmesidir.
Eskiden Kilis esnafı, bu insanlara her şeyi satıyorlardı. İstanbul Oteli, Paris Oteli gibi konaklama yerleri tıka basa Suriyeli vatandaşlarla dolup taşıyordu. Kilis o günlerde, neredeyse bir ticaret şehriydi. O gün bu insanların aldıkları ürünler, mallar halen Kiliste mevcut. Sorun bu insanların artık Kilise gelmemesi.
Bu işin çözümü de Ticaret Turizmidir. Kilis-Gaziantep yolunda yılın her mevsiminde Arap plakalı içi insan dolu otobüsler görüyoruz. Ben bu otobüslerin hiçbir zaman Kilise uğradıklarını, insanların Kiliste alış-veriş yaptıklarını görmedim. Bu insanlar nerelere gidiyorlar, neler satın alıyorlar? Bunların araştırması yapılsa, bu insanlara ihtiyaçlarını Kilisten karşılama imkânları sunulsa daha iyi olmaz mı? Siz aynı malı daha yakında aynı fiyata bulsanız onca yol yapmayı göze alır mısınız? Almazsınız. Ticaretin mantığı budur: Mal en ucuza nereden temin edilebilecekse, orası tercih edilir.
Bu tür bir ticaret turizminin hayata geçirilmesi ile birlikte Kilis eski günlerine dönüş yapacaktır. Yeniden bir ticaret şehri olacaktır. Pasajlardaki dükkânlar yine eski canlı günlerine merhaba diyecektir. Bu noktada yetkililerin Suriye ile olan ticari ilişkilerini, Kilis halkının tamamına yansıyacak şekilde geliştirmeleri zaruridir. Çünkü birkaç kişinin bu işin kaymağını yemesinin, ne yazık ki halka hiçbir getirisi olmamaktadır. Esnafa para kazandırılırsa, halkın cebine para girerse, Kilis ekonomisi gerçek manada düze çıkar. Bunlar yapılamayacak, imkânsız şeyler değildir. Bizden söylemesi!
Selim Baytürkmen