Mareşal Birdwood
1915 de Çanakkale savaşında, Mustafa Kemal’in karşısında 3 kez mağlup olan bir
İngiliz komutanıdır.
Mareşal Birdwood
1918 de İngilizlerin İstanbul işgal etmesi sebebiyle, karargahı ile birlikte İstanbul'a gelir ve Pera Palas oteline yerleşir.
Daha sonra
Mustafa Kemal’inde aynı Otelde olduğunu öğrenen Birdwood, ısrarla Mustafa Kemal’le
görüşmek ister, Sedat Rıza beyin aracılığı ile Mustafa Kemal görüşmeyi kabul
eder ve gerçekleşen görüşmede aralarında şu diyalog geçer.
Mareşal Birdwood
Mustafa Kemal Paşa’ya sorar:
- “Sayın komutan bizi nasıl yendiniz?”
- "Sizin
de, bizim de tarih dergilerimiz var," der; "tarih yazar."
Birdwood
ricasını yineler:
- “Ekselans,
sizin ağzınızdan dinlemek istiyorum. Lütfediniz.”
Mustafa Kemal,
yanındaki Rasim Ferit Bey’den kâğıt kalem ister; oda bir peçete kağıdı ile
altın muhafazalı kurşun kalemini uzatır. Mustafa Kemal bir kroki çizer, kâğıt
üzerindeki yerlerini işaret ederek;
- “Su tarihte
karaya çıktınız, der; filanca saate kadar şurada durdunuz. Biz de şu haytaydık.
Her şey sizin lehinizdeydi. Niçin çizgide durdunuz ve niçin ilerlemediniz?”
- “Askerlerimiz
çok yorulmuştu, diye yanıtlar Birdwood.”
Mustafa Kemal bu
kez de Cokbayırı krokisini çizer:
- “Siz filanca
gün şu yöne hareket ettiniz, şu durumu aldınız; niçin ilerlemediniz?”
- “Biz
ilerledikçe arkadan su yetişmedi. Askerlerimiz susuz kaldı ve durdu.”
Atalarımız
yaralıya kurşun atılmaz der. Mustafa Kemal de Türk soyluluk ve erdemini şu
esprisiyle ile dile getirir:
- “Görüyorsunuz
ya ben bir şey yapmadım. Önce yorgunluk, sonra susuzluk durdurdu ordunuzu.”
Birdwood ayağa
kalkar, Mustafa Kemal’i kucaklar:
- “Sizin gibi
kahraman ve yüksek karakterli bir asker tanımadım.”
Sonra krokiyi ve
kalemi işaret ederek:
- "İzin
verir misiniz" der; "bu kroki ve kalemi değerli bir hatıra olarak
saklayayım.” Ve saklar.
Mustafa Kemal
Atatürk’ün vefat ettiği 1938 yılında, doktorların yola çıkmasının sakıncalı
olduğunu söylemelerine rağmen, 80 yaşındaki Birdwood’un hasta yatağından
kalkarak, 21 Kasım 1938 tarihinde yapılan cenaze töreninde (resmi devlet
töreni) saygı duruşunda bulunmak üzere, sakat ayağıyla Ankara’ya gelir.
Mustafa Kemal
Atatürk’ün tabutunun arkasından aksaya aksaya yürüyen Birdwood, daha sonra geçici kabrine götürülmek üzere
Halk Evi Binasının önünden geçen Atatürk’ün naaşını, binanın balkonunda ayağa
kalkarak kılıcıyla selamlar.
Bir yanda, savaşta mağlup ettiği düşmanının bile saygı
duyduğu, ezilen, sömürge olan milletlerin, bağımsızlığını kazanma noktasında, rehber
edindiği, Atatürk!
Diğer yanda, kendisine malını, canını, dinini, namusunu
koruyacağı bir vatan bırakmışken, ona 10 Kasım’da bir mevlit okumayı bile çok gören bir iktidar.