Değerli dostlarım, bugün sizlere Kilis'ten İstanbul' a göçmüş Kilisli bir ailenin bir ramazan günü evlerindeki bir sohbetlerini kaleme aldım.
Vaktin iftara kadar çabuk geçmesi için anne elindeki örgüyü, kızı dantellerini örerken kız annesine :
-Ane kez(kız) böğün (bugün) heç vakıt geçmor. Topa ( iftara) nence (ne kadar) var ecebe (acaba) yüreğim sıyrıldı (çok acıktım)
-Neblim ( ne bileyim) hele seete( saata) bir bak!
-Abooo... Daha dört seet var.
Bi'yyy... daha çok varmış... Kele kak Balkız (Belkıs) acık kak matmağa ( muttfağa) get de benge (bana) sındıyı (makası) getir de şu ipin ucunu kesim. Sındı nerede bilongmu? (biliyor musun)
-Neblim ben nerde?
-Öllüğün köründe... ( cehennemin dibinde) evden, baktan heç eleken var mı ola? Ya televizyonda yimek yarışmasını seyreder, ya da eline danteli alır ha... ha dürtünür!
-üffff de heneği (lafı) uzatma da söyle nerede?
-Tazarın (duvardan dışa doğru çıkıntılı taş) üstündeki mehmilin ( duvarın içine monte edilmiş tahta dolap) içinde ölbe (tahta kutu) var, onun içindeki böyük sındıyı ( makas) getir. Heminde aşa bak. Ocağın altını birez (biraz) kıs. Yimek dibine yanmasıng. Zere (zira ) genne (kendisine) onca emek verdik. İki seet genni kazıdık, oyduk, kavırdık (kızarttık) e'la güzel kırık kudamasını ( kavrulmuş kırık leblebi), kıymasını, behtenizini (maydanozu) karabiberini bol koduk (Nezanım (güzelim) şıhılmehşe (tüylü acur ya da kabaktan yapıllan yemek) araya getmesing ( ziyan olmasın)
-Aman sen de böğün bir şıhılmehşe çıkarttın. Bir makarna eder şora korduk.
-Uşşşl... Ülümalmaya seni... ( ölmeyesin, çok yaşıyasın) makarnamış! Tembel arvat işi. Senge (sana) kalsa mıkımı( sürekli, herzaman) makarna ying (yersin) Hele gelin ol da bak! El kapısı seni nasıl da ıbrığın (ibriğin) bol ağzına kor da dar gözünden çıkarır!
-Eeeehhh... El kapısı, el kapısı... Hanı nerde el kapısı ben niye görmorum? (görmüyorum) Yaşım nerdese kırk olucu!
-Nedek kızım, Kilis' te olsadıng seni tez satardık. billakma (biraz) Karadaş' a, birez Eşecik (Ayşecik) Parkı' na eletirdim(götürürdüm) helbet bir gişi( koca) bulurduk. Burda nerelik var seni götürüm. O babayıng ciğeri ağzından gele bes! Bizi burda nere keviror ki! (bırakıyor ki) Bes (sadece) cümee (cuma) günleri bir Eyüp Sultan camısı' na (camiiye) ya da Telli Baba ' ya gönderor ( gönderiyor ) oda senge orda dua edek de bir gişi bulungsun deyi. Orda gişi ne gezsing helbikinem (halbuki) Anca iki dişli ıhtıyar herifler gelor oruya. Beli bükülmüş ya kel , ya kör herifler... Pepe pepe edollar, (titreyen, eli bastonlu yaşlı adamlar)
-Heee.. İşte ben de saçımı ağ (ak) edip örücüm ( öreceğim) aha beyle (işte böyle) sizing yüzüngünüzden.
-Sen fazla ürümeden (çok konuşmadan) benge (bana) şu sındıyı getir. Hem de aşa bir bak, bişmiş mi. Birez (biraz) bık bıklorsa ( kaynıyorsa) altını kıs.
-Aha sındı, yemeyinde altını kıstım.
-Ane biz istanbul' a geleli kaç yıl oldu. Niye halen Kilis dilini konuşoruk, şu ağzımızı düzeltemedik? Niye kibar kibar konuşmoruk biz?
-Tehe'e... mulama sıçan, şuna bak hele... Yumurtadan çıkmış da kabığını beğenmor Sankilem seni İstanbul'a zembilden endirmişler. Ülümstretmeye seniii ( ölmeyesin).
Kilis dili esasında İstanbul dilini okşor, okşor da esas dilimizi onlar hesıtlollar ( kıskanıyorlar. .
-Kez ane kez, benim canım çok sıkılor, acık benge (bana) Kilisi anlatsene. Ben çok küççüktüm bura göçtüğümüzde. Eklıma kıt gelor ramazanlar.
-Ahhh.. Kızım ahhh... Nerden getirding Kilis' i eklıma?
Kilis' te ramazanlar bir başkadı. Top atıldığından alem sufranın başına otururdu. Her gün bir çeşit yimekler yapılırdı. Balcan (patlıcan) kebapları, öruglar bişirilirdi, lor böyrekleri, kazan kebapları kuru dolmalar, mercimekli küfteler hele bir de sarı yağdan, sitti simidinden, bir yağlı küfte edeller ki aha şeyle (şöyle) bayılıng. sini sini fırın yapmaları fırınlara gönderilirdi, al kırmızı bişer gelirdi Hele bir de miceddere vardı kine saf Kilis zeytinden bol soğanı cast! Deyi tavlıycıng ( soğanları yağda kavuracaksın) yanında koruk suyundan samsaklı sulu salata yanında balcan turşusı.. . Abooohhh... Yime de yanında yat. Hele Eşecik Parkı 'nıg arkasında bir Ezzet (İzzet) Usta vardı, bir Kilis tavası yapardı, bir tava yapardı bes görücüng, barmaklarımızı yirdik!
-Eee... Ane başka ne yemekler yapılırdı Kilis'te?
-Neblim kızım, herkeş ( herkes) halına göre... Kimi bulgur aşından samsak aşı, kimi eşkili yehni (ekşili ufak küfte), yada yoğurtlu küfte, lebeniğeden bulgur aşı, kölüg aşı, kıymalı küfte (içli köfte), datlı malhıta, eşkili malhıta, tirit, ekmeğaşı... Neblim daha saysam sebeh (sabah) olur.
Komşular ne bişirdilerse alayından da nefisleri kalmasıng deyi birbirine birer sehen ( sahan) aş verillerdi.
-Eeee.. Sonra
-Kele kırtçalmıya (dert tutmaya) seni emi, beni heneye(lafa) tutong şimdi aş dibine yanar get de şu kazanıg altını söndür yeriiii...
-Söndürdüm. Bişmiş.
-Eeeeee... De anlat sonra nolurdu?
-İftardan sonra çoluk, çocuk alayımız toplanır terebühe giderdik. Baban hanı camıdakii imam ecele(acele) kıldırırsa o camıya bizi eletirdi. Hele Tekye camısında bir Abdullah hoca vardı. Alem daha farzını kılmadan O hoca 20 rekeet namazı birden kıldırırdı. O yüzden adına jet Abdulla dellerdi. (DEVAM EDECEK...)
AYEL MASMANACI BEŞOĞLU
Eğitimci şair ve yazar
