1997 yılında uzak doğuda başlayarak Rusya, Arjantin ve sonra Türkiyede meydana gelen krizlerin sadece ekonomik olmadığı konunun temelinde güçlü ülkelerin çıkar hesapları ile kalkınmakta olan ülkelerdeki eğitim ve yapısal eksiklikler olduğu görülmektedir.
Gelişmeler, Japonyada yaşanan ekonomik kriz veya petrol krizleri gibi uç örnekler hariç içerisinde bizim de bulunduğumuz kalkınmakta olan ülkelerin başta eğitim olmak üzere yeniden yapılanma sürecine girerek bu sürece devamlılık kazandırılması gerçeğini ortaya koymaktadır.
Bu nedenle konu, ekonomik sorunların çözümüne yönelik, kendi içerisinde kısa ve orta vâdeli çözümler ile devletin ve toplumun yeniden yapılanmasına yönelik uzun vâdeli hedefler olarak iki temel başlık altında değerlendirilmiştir.
A. Ekonomik Sorunlara Yönelik Çözümler.
a. Kısa vâdede: Krizlerde ilk üç ay içerisinde uygulanması gereken ekonomik kararları kapsar
b. Orta vâdede: Yıl içerisindeki süreçlerde alınması gereken karar ve uygulamaları kapsar
B. Devletin Yeniden Yapılanması. Geleceğe yönelik uzun vadeli hedef ve çalışmaları kapsar
A. EKONOMİK SORUNLARA YÖNELİK ÇÖZÜMLER .
a. Kısa Vâdeli Çözümler.
1. Halkın güvendiği liderler tarafından sağlıklı güven ortamı oluşturularak önemli görevlere eğitimli, deneyimli ve başarabilecek kişiler getirilmelidir.
2. Kararlar uygulanabilir olarak alınmalı, açıklamalar kısa, net ve açık olmalıdır.
3. Bu gibi dönemlerde piyasaya canlılık sağlanabilmesi için esnaf üzerindeki vergi yükü azaltılarak borçlar vadeye bağlanmalı, tüketici KDV oranları yeniden düzenlenmelidir.
4. Finansman temininde önce ülkenin kendi kaynakları kullanılmalı, bankaların KİT ve kamu kurumlarına ait mevduata vadesiz olması nedeni ile düşük oranlarda faiz ödemesi nedeni ile paranın bir havuzda toplanması sağlanarak devletin acil para ihtiyaçları aynı bedelle bu havuzdan temin edilip devlet, yüksek faiz yükünden kurtarılmalıdır.
5. Ekonominin kayıt ve kontrol altına alınarak vergi kayıplarının azaltılabilmesi için gider kabul edilebilen harcama kalemleri artırılarak tüketici KDV oranları yeniden düzenlenmeli ancak piyasa kendi kuralları içerisinde değerlendirilmelidir.
6. Üretim maliyetleri ( Yarı mâmül madde KDV oranı ile sanayi elektriği fiyatı, SSK primi ve gelir vergisi oranları ) düşürülmelidir.
7. İhracata kolaylık sağlanarak, ağır bürokrasi kuralları çözümlenmelidir.
b. Orta Vâdeli Çözümler.
1. Üretimde toplumun ve ihracat imkânları bulunan ülkelerin talepleri ile ileri teknolojiler ve ürünleri hedeflenirken ülkenin mevcut yapısı ve istihdam sorunları nedeni ile tarım, gıda hayvancılık, tekstil ve konfeksiyon sektörlerinde üretim ve ihracat kolaylıkları sağlanmalıdır.
2. Teşvikler net, açık ve uygulanabilir olmalı, yatırımlar devlet-sanayici işbirliği içerisinde yönlendirilmeli, katı bürokrasi ve yüksek faiz gibi sorunlara acil çözümler sağlanmalıdır.
3. Teknoloji, aşırı istihdam, yanlış uygulamalar, yönetim hataları veya siyasi kararlar nedeni ile zarar eden tesis ve kurumlarda yeniden yapılanma, özelleştirme, yenilenme, tasfiye vb uygulamalarla sorunlara kalıcı çözümler sağlanırken, personel sorunları yatay geçiş veya emekliliğin cazip hale getirilmesi ile çözümlenmelidir.
4. Ekonominin tahrip edilmesine, toplumda yapı ve dengelerin bozulmasına ve piyasanın denetimsiz kalmasına neden olan her türlü haksız kazanç boşluk ve uygulamalar önlenmelidir
5. Eğitim, sağlık, adalet ve savunma hizmetlerinde sistem ve çalışanlarına önem ve öncelik verilirken enerji, sulama, haberleşme ve ulaşım gibi alt yapı yatırımları hariç devletin tüm yatırımları yeniden değerlendirilmelidir.
6. Hedeflerin gerçekleşebilmesi için bilgi akışı doğru ve süratli sağlanarak bilgisayar ve otomasyon hizmetlerine, kurum içi eğitim ve uygulamalara önem ve hız verilmelidir.
B. DEVLETİN VE TOPLUMUN YENİDEN YAPILANMASI .
1. Halkla bütünleşebilen liderler öncülüğünde önce sağlıklı güven ortamı oluşturulmalıdır.
2. Siyaset, ülkenin şartları, toplumun yapı ve değerleri içerisinde yeniden yapılandırılmalıdır
3. Yasama, yürütme ve yargının ayrılığı ilkesine uyulmalıdır.
4. Risk ve önem taşıyan görevlere olayları dünya ölçülerinde gören ancak ülke şartlarında değerlendirebilen eğitimli, başarılı, nitelikli yönetici ve uzman kadroların atanması sağlanmalıdır.
5. Başarının devlet-toplum bütünlüyü içerisinde sağlanabileceği gerçeği içerisinde hükümetler hedef ve programlarını, bir devlet politikası olarak üniversiteler ve meslek odalarının da görüş ve düşüncelerini alarak değerlendirmelidir.
6. Hedeflerin gerçekleşebilmesi için güçlü ve sağlıklı bir ekonominin sürekliliği sağlanmalıdır.
7. Verimliliği artırmak, zaman ve kaynak kaybını azaltmak için merkezi denetim, mahalli yönetim anlayışı içerisinde bürokrasi ve merkeziyetçiliği azaltarak karar ve uygulamaların valilerin yetki ve harcama sınırları genişletilerek ve yaşam koşulları iyileştirilerek illerde ilgili kurumlar tarafından gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır.
8. Bu gün batıda dahi devletlerin en büyük sorunlarından biri haline gelen sosyal güvenlik sistemleri yeniden yapılandırılmalıdır.
9. Eğitim sistemi, dünyadaki gelişmeler, ülkenin şartları, toplumun yapı ve değerleri ve kendini sürekli geliştirebilen bir anlayış içerisinde yeniden yapılandırılmalıdır.
10. Öğretmenlerin çalışma ve yaşam koşulları yeniden düzenlenmelidir.
11. Yargı ve sağlık sistem ve çalışanlarına imkânlar sağlanmalıdır.
12. Yerel yönetimler yöre ve koşullar içerisinde yeniden yapılandırılarak yetki ve sorumlulukları ile ihale ve harcama sınırları, kadro ve personel sayıları yeniden düzenlenmelidir.
13. Çarpık yapılaşmanın toplum sağlığı ve bütünlüğü açısından olumsuz gelişmelere, zaman ve kaynak kayıplarına neden olması sebebi ile imar çalışmaları, şehirlerin konumu, tarihi dokusu iklimi, coğrafi ve bölgesel özelliği, ekonomisi ve göç durumları da dikkate alınarak belediyeler, devletin ilgili kurumları ve üniversitelerin ortak çalışması içerisinde yapılmalıdır
14. Hızlı nüfus artışının neden olduğu sorunlar, tüm yönleri ile bu tür sorunların yaşandığı bölge ailelerine anlatılırken ileri yaşam düzeyine sahip ülkelerin bugünkü başarılarını diğer çalışmalarla birlikte nüfus plânlaması sonucunda elde ettikleri, ülkemizde de uygulanabildiği taktirde toplumun ve çocukların sağlığı ve gelecekleri açısından elde edebilecekleri, eğitim ve medya yolu ile anlatılarak bu yönde teşvik edici ve yönlendirici destekler sağlanmalıdır.
15. Basın ve yayın ilkeleri ve haber özgürlüğü, ülkenin şartları, toplumun yapı ve değerleri hukuk ve sistemin kendi kuralları içerisinde yeniden düzenlenmelidir.
16. Devlet, medya ve diğer iletişim vasıtaları ile toplum yapımız ve bölgesel şartlarımız da dikkate alınarak toplumun tüm kesimlerini kapsayan eğitim ve kültür çalışmaları içerisinde kadınlarımıza yönelik programlara önem ve hız vermelidir.
17. Güçlü her ülke dostu için güven, düşmanı için tehlikedir savından hareket ederek toplumun huzur ve güvenliyi ve ülkenin bütünlüyü için ordu ve emniyet teşkilatımızın, ülke şartları ile bölgemizde ve dünyadaki gelişmeleri de dikkate alarak üstün teknoloji ve moral gücü içerisinde etkin, saygın ve caydırıcı hareket gücünün sürekliliği sağlanmalıdır.
18. Tarihimizde veya günümüzde yöneticilerin kendi nüfuz ve çıkarları için kişi, toplum veya ülke zararına yapmış oldukları hata ve davranışlar belirtilirken tarihimiz, devlet itibarımız moral gücümüz, toplum kişilik ve değerlerimiz tahrip edilmemelidir.
19. Tarihte büyük devletler ve imparatorluklar kuran ve tarihe yön veren bir millet olarak kendini sürekli yenileyen ve geliştiren eğitim, bilim, teknoloji, yetişmiş insan gücü ve ileri yaşam düzeyine sahip güçlü ve etkin ülkelerle olan ilişkilerimiz sürdürülürken, devlet, tarihi ve bölgesel bağlarımızın bulunduğu ülkelerle olan ilişkilerimizi de değişen şartlar, karşılıklı çıkarlar, saygı, güven, denge, kararlılık ve kalıcı politikalar içerisinde tesis etmelidir .
20. Tüm bu gelişmeler içerisinde tarihimiz, değerlerimiz, inancımız, toplum ve devlet yapımızla belirlenen hedeflere varabilecek güce ve yapıya sahip olduğumuzu görmeye çalışalım.
M.VAKIF GÜCER