Önceki yazımızda Kiliste mizah kültürünün mantık ilmi çevresinde nüktedanlık üzerine yoğunlaşıp geliştiğini belirtmiştik, sizden gelen olumlu eleştiriler bizi bu yazının ikincisini yazmaya sevk etti. Bu vesile ile ilkyazımızda vermiş olduğumuz bir bilgi yanlışını da düzeltmiş olalım. Kiliste var olan mantık medreseleri Anadolu Selçukluları devrinde değil Osmanlılar devri olacak. Bu düzeltmeği de yaptıktan sonra şimdi gönül rahatlığı ile konumuza devam edebiliriz.
Mantıkçı zade Abdullah Enveri Hazretleri: Bu zat Kiliste mantık ilmi üzerine birçok çalışması ve eseri olan ünü Kilis dışına taşmış ve pek çok talebe yetiştirmiş bir gönül ve ilim adamıdır. Konumuz Kiliste mizah kültürü olmasından dolayı Abdullah Enveri Hazretleri ile Kiliste bir zamanlar görev yapan halk arasında Sarı Paşa olarak bilinen zalimliği ile tanınan bir paşa arasında geçen şu kıssayı size nakletmek istiyorum.
Abdullah Enveri Hazretleri Çalık Caminin o günlerde toprak olan damında (loğ çekmektedir)(1) Sarı Paşa kafasına takılan bir mevzuyu hocaya sormak için camiye gelmiştir, cami avlusunda Sarı Paşayı sıkıntılı bir halde dolaşırken gören
Enveri Hazretleri - ne oldu paşa derdin ne? Diye sorar,
- Sarı Paşa hocam bir sorum olacaktı
- A.Enveri- gel sorunu yukarda sor değince Sarı Paşa söylenerek dama çıkar tam hocanın yanına yaklaşır sorusunu soracakken
- Enveri Hz. gelmişken önce şu damı adım adım dolaş ta öğle sorunu sor der. Bu işe pek bir anlam veremeyen Sarı Paşa hocanın dediğini yapar; fakat şimdi sorusu iki olmuştur. Hoca onu neden damın her karışında dolaştırmıştır. Önce bunun sebebini sorar.
- A.Enver Hz. seni damda dolaştırdım çünkü damda biten otlardan bıktım camiye çok zarar veriyor, sen bilmez misin ki zalimin bastığı yerde ot dahi bitmez, değince Sarı Paşa şok olur.
- Sarı Paşa peki efendim Kuranda Allah hesabı çok çabuk görür diye bir ayet var, bu benim kafama takıldı bana bir açıklama yapar mısınız, değince
- A. Enveri Hz. gülerek bundan kolayı ne Allah meleklerine tutun şu sarı iti atın cehenneme gitsin der, değince Sarı Paşa bir şok daha geçirir arkasına bakmadan damdan iner ve söylenerek gider.
Elimizden geldiği kadar Mantıkçı zade Abdullah Enveri Hazretlerini anlatmaya çalıştık. Bir sonraki yazımızda bir başka Kilisli nüktedanı Kelleci Mecit Efendi ve Onun Eşekler Cemiyetini size aktarmaya çalışacağım.
1.Loğ: Eskiden Kiliste toprak damların yağmur sonrası gevşeyip alta su sızdırmasını önlemek için yapılan işlemin ve bu işlem sırasında kullanılan kara taştan yontularak yapılan iki ucu demir çubuk takılacak şekilde oyuk silindire verilen ad.
Ahmet BENLİOĞLU
